طراحی و ساخت انواع سازه های آهنی و اجرای پروژه های آهنگری

یکی از جدید ترین سیستم ها بای سقفها ، سقف سیاک میباشد سقف سیاک یک شیوه برای اجرای سقف‌های تیر و دال یک‌طرفه میباشد . در این شیوه‌، پیش از بتن ریزی لازم است شمع‌های چوبی یا آهنی اجرا و آرماتورگذاری‌های لازم در تیرچه‌ها و دال انجام شود. این روش با حذف اجرای بلوک‌های سفالی یا سیمانی پرکننده بین تیرچه انجام می‌شود.‌ ضمن کاهش وزن سقف‌، نشت شیرابه بتن را از فواصل تیرچه‌ها به حداقل می‌رساند و منجر به ارتقای کیفیت بتن در مراحل ساخت وسازمی‌شود.‌

الزامات سیستم سیم کشی و برقکاری در سقف سیاک:

به منظور اجرای لوله‌های برقی و تاسیسات درفضای مابین و زیر تیرچه‌ها لا‌زم است هماهنگی لازم بین نقشه سازه و تاسیسات به عمل آید. ‌بدلیل حذف بلوک‌های پرکننده‌، طراحی و اجرای سقف کاذب ضروری است.

چند نکته مهم در‌ اجرای سقف سیاک :

ایجاد صفحه تراز سقف با نصب قوطی فلزی به وسیله جک‌های فلزی در جهت عمود بر راستای تیر ریزی سقف

کارگذاری قالب‌های در جهت تیر ریزی که به واسطه لغزندگی روی هم قالب‌ها، امکان پوشش هر اندازه دهانه با ابعاد و شکل‌های مختلف را دارا است.

کار گذاشتن لقمه‌های بتنی با سیمان‌های تعبیه شده در آن در کف تیرک‌ها

کارگذاشتن میلگردهای بریده شده که قطر و تعداد آن توسط مهندس محاسب مشخص شده در روی لقمه‌ها و تراز پایین تیرک‌ها جهت کنترل نیروهای کششی، برشی‌، کمانشی

بتن ریزی با استفاده کامل از ویبراتور

آب دهی و نگهداری بتن

باز کردن قالب‌ها که به واسطه انقباض بتن و روغنکاری قالب‌ها به سهولت انجام پذیر است.

کار گذاشتن  پوشش زیرین به سویله رابیتز یا هر نوع دیگری از پوشش با استفاده از ورق یا مواد دیگری که در قالب و بتن به کار گرفته شده است.

پوشش زیرین مسطح به وسیله پانل‌های گچی مسلح سیاک (مسلح به شبکه پلیمری)

برای سقف سیاک اجرای شمع‌های چوبی یا آهنی به منظور پایدار سازی قالب‌های فلزی ضروری است‌.

ویژگی‌های سیستم سقف سیاک

1 سهولت نصب وحمل قالب‌ها به طبقات

2 حذف بلوک‌های سفالی یا پلاستوفوم

3 یکپارچگی سقف وکاهش وزن

4 امکان عبور تاسیسات میان سقفی

5 در دهانه نرمال ۵ متر در سقف سیاک تنها ۵ کیلو آرماتور لازم است. در حالی که در سقف تیرچه بلوک ۱۲ کیلو آرماتور استفاده می‌شود.

ویژگی‌های قالب بندی و بتن ریزی در سقف سیاک:

1: قالب‌های فلزی‌، لغزنده بوده و جذب بتن و شیرابه ندارد.

2: شیرابه بتن از قالب‌ها‌، بیرون نمی‌رود.

3: ویبراسیون کامل است‌، پس از بتن ریزی‌، آب دهی با عدم دفع آب توام بوده و بهترین عمل آوری بتن انجام می‌شود.

4: وزن سقف به واسطه کنترل بتنی ریزی ا‌فزایش نمی‌‌یابد.

5: بتن زیر تیرچه، اگر از بتن روی سقف بهتر نباشد، بدتر نیست، پس در فشار تحتانی و نوسان‌های زلزله، می‌تواند پایداری کند.

6: با توجه به این نوع عملکرد و افزایش ارتفاع نسبت به دال بتنی هم باربری این سقف به مراتب بیشتر است و هم دهانه بیشتری را می‌تواند بپوشاند.

7: این سقف در رده سقف‌هایی هستند که رفتار پلاستیک داشته و می‌تواند در زلزله مناسبتر عمل کند.

8: پوشش مناسب بتن از میلگرد‌ها حفاظت بهینه می‌نماید.

9: کنترل کامل بتن ریزی درقبل از بتن ریزی و پس از قالب گشایی

ویژگی‌های میلگرد گذاری و تسلیح

1: به واسطه سبکی وزن‌، وزن میلگردها تا ۵۰٪ کاهش می‌‌یابد.

2: حذف جوشکاری

3: گیرداری میلگردها در بالاترین حالت ممکن

4: استقرار میلگرد کششی در زیر بتنی حتی در بدترین شرایط اجرایی ممکن

5: امکان رویت کنترل میلگرد

6: کاهش و افزایش میلگردها تا آخرین لحظه ممکن

ویژگی‌های سازه‌ای و محاسباتی

1: بالاترین امکان کنترل اجرا دقیقاً با مشخصات طراحی شده در تمامی مقاطع کاری اعم از قالب بندی میلگرد گذاری و بتن ریزی

2: حصول بهترین نتیجه مقاومتی و نگهداری و ماندگاری برای بتن به واسطه عدم نشست شیرابه

3: ویبراسیون بهینه و کیورینگ (عمل آوری) ‌

4: بیشترین امکان اجرای تمامی اصول مهندسی در میلگرد گذاری و بتن ریزی

5: عدم ازدیاد بتن مصرفی در نتیجه کاهش وزن و عدم تغییر در ابعاد‌، وزن و اتصالات برای سقف‌، اعضای سازه ‌‌‌‌‌و کل سازه

6: بیشترین در‌گیری سقف با سازه

7: یکپارچگی سقف‌ها و سازه در واقعیت‌ و همچنین عدم وجود مقاطع جدا کننده و تغییرات ساختاری در بتن سقف (عدم نیاز به اتصالات خیس همانند سقف‌های کارخانه‌ای)

8: عملکرد رفتار پلاستیک سقف در برابر نیروهای افقی و عمودی

9: بالاترین شباهت با مدل سازی رایانه‌ای و در نتیجه بیشترین بازده عملکردی به ویژه در سازه‌های مرتفع

نمونه ای از قدیمی‌ترین و بهترین روش‌های گرمایش منزل درفصل سرما استفاده از شوفاژ میباشد. به طورکلی در این روش گرمایش ، حرارت رادیاتورها از طریق جابه‌جاشدن در هوای اتاق گرما ایجاد می‌کند. به این صورت که هوای گرم بالای رادیاتور که سبک‌تر است به طرف بالای اتاق حرکت نموده و هوای سرد جایگزین آن می‌شود و این چرخش و جابجایی دائمی در جریان هوا، باعث گرم شدن ومطبوع شدن هوا در فصل سرد در  اتاق می‌شود.

 آب موجود در رادیاتور در سیستم حرارت مرکزی توسط تجهیزاتی مثل مشعل و پمپ گرم می‌شود و آب گرم‌شده در موتورخانه به قسمت‌های مختلف ساختمان هدایت می‌شود و وارد رادیاتورهای هر قسمت می‌شود؛ این آب زمانی که دمای آن کاهش می‌یابد دوباره به موتورخانه هدایت می‌شود تا گرم شود و این چرخه بارها و بارهاتکرار می‌شود. یکی از بهترین مکانها برای استفاده از رادیاتور شوفاژ مکان‌هایی است که خیلی نیاز به کنترل دما و رطوبت ندارد، چون که رادیاتورها قابلیت تنظیم درجه حرارت و رطوبت محیط را ندارد و میزان رطوبت نسبی اتاق را کاهش می‌دهند.

برای انتخاب رادیاتورها به این نکات دقت کنید :

1-برای اینکه  تجمع هوای گرم در زیر سقف اتاق استفاده از رادیاتورها فقط در شرایطی که فاصله کف تا سقف محل مورد نظر حداکثر 3 متر میباشد مناسب است و برای فضاهای با ارتفاع سقف بیشتر استفاده از وسایل گرمایشی دمنده داری مانند فن کوئل ، هواساز و ... توصیه می شوند.

2-مدل های مختلف رادیاتورهای آلومینیومی شوفاژ بصورت دیواری (روی دیوار) و در زیر پنجره اتاق نصب می گردند و فاصله پایین هربلوک از کف اتاق یا سالن 10 تا 12 سانتیمتر می باشند.

3-به این نکته توجه کنید که رادیاتورهای آلومینیومی از نظر روش تولید به سه دسته رادیاتورهای تمام دایکاست, رادیاتورهای اکسترود و رادیاتورهای دایکاست اکسترود تقسیم بندی خواهند شد.

4- برای نمونه :رادیاتورهای آلومینیومی تمام دایکاست دارای مرغوبترین روش تولید بوده و هر پره از رادیاتور بصورت یکپارچه در قالب دایکاست تولید می شود که پس از عملیات تست , فینیشینگ و رنگ آمیزی به هم متصل شده و بصورت بلوک های 5 پره - 7 پره و 10 پره در بسته بندی قرار گرفته و به دست مصرف کننده میرسد.

5-ما برای محاسبه تعداد پره های رادیاتور آلومینیومی شوفاژ مورد نیاز هریک از فضاهای ساختمان خود، ضمن اعلام ابعاد و موقعیت مکانی آن با کارشناسان دستگاههای سرمایش و گرمایش مشورت کرده و رادیاتور مناسب را خریداری میکنیم.

6-در موارد خاص به استثناء رادیاتورهای اکسترود یا پروفیلی مانند انواع آلفام یا کریستال که پره های آنها ثابت و غیرقابل افزایش یا کاهش است در مورد دیگر انواع رادیاتورهای آلومینیومی دایکاست تعداد پره های بلوکها قابل تغییر در محل می باشد. مثلا برای تهیه یک بلوک رادیاتور 15 پره ناگزیر یک رادیاتور 5 پره و یک 10 پره به هم متصل می شوند و یا برای 20 پره دو بلوک 10 پره را نصاب در زمان نصب به هم متصل می نمایند.

7-برای اطمینان از نصب راحت قبل از انتخاب رادیاتور، فاصله لوله های بالا و پائین محل نصب رادیاتور را اندازه گیری بفرمائید (40 تا 60 سانتیمتر معمولا مناسب است)

 

🔶تفاوتهای اساسی لوله های پوش فیت با لوله های پولیکا

یکی از مهمترین و بارزترین مزیت لوله‌های پوش فیت آسان بودن نصب و لوله کشی در داخل ساختمان هستش. به این خاطر که در این لوله‌ها بر خلاف لوله‌های پلیکا نیاز به گرم کردن ، و حرارت دادن لوله و چسب جهت اتصالات وجود ندارد و مانند لوله‌های پلی اتیلن نیاز به جوشکاری و دستگاه  جوش  نیز ندارند.

لوله های پوش فیت از نظر جنس و مقاومت و حتی ضخامت بسیار بهتر از لوله های پولیکا هستند. و برعکس لوله های پولیکا، نیازی به چسب برای اتصالات ندارند و فقط بصورت فیتینگی به هم وصل و متصل می‌شوند. بنابراین برای  اجرای پوش فیت نیاز به بست هست تا از جداشدن اتصالات جلوگیری کنیم.

نکته :  لوله‌های پوش فیت دارای دریچه‌های بازدید نیز هستند تا در صورت گرفتگی، نیاز به  تخریب نباشد.

برای نصب : سوکت‌های سر لوله به صورت واشر فابریک و اتصالات پوش فیت بصورت فابریک روی لوله‌ها موجود است. در صورتی که در لوله‌های پلیکا جهت ایجاد سرهای نر و مادگی از گرما و آتش استفاد می‌نمایند و در لوله‌های پلی اتیلن نیز می‌بایست لوله‌ها به هم جوش بخورد و با توجه به حساسیت بالای جوش لوله پلی اتیلن به گرد و غبار و چربی، اجرای جوشکاری استاندارد کار دشواری است.دومین مزیت این لوله‌ها در مقابل لوله‌های پلیکا، مقاومت فیزیکی بیشتر لوله‌های پوش فیت است. به این صورت که شکنندگی آنها از لوله‌های پلیکا بسیار کمتر هستند.

مهم است که بدانیم لوله‌های پوش فیت دارای تنوع بیشتری از اتصالات هستند و با توجه به وجود لوله‌های یکسر و دو سر سوکت، قدرت مانور بیشتری در زمان اجرا برای لوله کش موجود هستش.

و دیگر اینکه لوله‌ های پوش فیت با توجه به مکانیزم نصب آنها در مقابل انبساط و انقباض خط لوله مقاوم هستند. ‌در لوله‌های پلیکا نیز گرم و سرد شدن لوله و بالطبع آن انبساط و انقباض لوله باعث خارج شدن محل اتصالات از آب بندی خواهد شد.

نکته : لوله‌های پوش فیت در مقابل آتش سوزی تا حد بالای مقاوم تر از لوله‌های پلیکا است.

 آب بندی : لوله‌ها و ارینگ‌های آب بندی پوش فیت قدرت تحمل سیالات با PH 2 الی ۱۲ را دارد‌.

 پوش فیت (Push Fit) چیست؟ 

(بخش اول)

در ساختمانها پوش فیت ‌سیستم لوله کشی فاضلاب ساختمانی است که هریک از اتصالات و لوله‌های آن  در یک سو دارای سوکتی است.‌ که در آن یک حلقه آب بندی جایگإاری شده است که می‌توان انتهای بدون سوکت آن را به راحتی و با اندکی فشار به درون سوکت لوله و یا اتصال بعدی وارد نمود وبراحتی آببندی میشود. وبا توجه به همین ماهیت وصل شدن قطعات به یکدیگر این سیستم پوش فیت (Push Fit) نامگذاری شده است.

توجه داشته باشید که ساختار فیزیکی این سیستم،‌ از اتصالات با کیفیت و لوله تشکیل شده است به طوری که در یک سر لوله و اتصال مخروطی شده است. و در داخل مخروط یک شیار عمقی برای نصب اورینگ که عمل آب بندی لوله و اتصال را انجام می‌دهد، ایجاد شده است. اورینگ لوله و اتصالات از نوعی مواد خاص و با کیفیت  عمدتاً تهیه شده که به محض جا زدن موجب چسبندگی و آب بندی لوله و اتصال خواهند شد .

لوله های پوش فیت سیستم جدید فاضلاب ساختمانی هستند که فاقد محدودیت‌های اجرائی و کاربردی سیستم‌های قبلی ‌هستند.

1-انواع سیستم پوش فیت

سیستم پوش فیت‌ دارای دو مدل کلی زیر است.

‌پوش فیت (معمولی) Pushfit

پوش فیت بی صدا Pushfit true Silent

مهم ترین ویژگیهای پوش فیت

یکی از دلایل مهم لوله های پوش فیت عمر مفید طولانی به دلیل مقاوم بودن لوله، اتصالات و حلقه‌های آب بندی در برابر ضربه، تنش‌های مکانیکی و حرارتی و مواد شیمیایی

سرعت و سهولت بسیار زیاد در امر نصب و اجرا و در نتیجه صرفه جویی در وقت و هزینه‌های نگه داری و تعمیرات لوله های پوش فیت ‌

و عدم تحمیل بارهای اضافی به ساختمان به دلیل کم وزن بودن  و نبود نیاز به تقویت بخش‌های پذیرنده بار در ساختمان‌

دیگر اینکه : ایمنی در شرایط آتش سوزی به دلیل دارا بودن ویژگی Flame Rerardant منطبق با استاندارد DIN 4102-B1

بی نیاز به مواردی مثل  چسب، جوش دادن و نظائر آن و کاسته شدن از هزینه‌های اجرایی

وجالب این نکته هست که آب بندی پایدار و قابل اعتماد حتی در شرایط نشست ساختمان و لرزش‌های غیر مخرب به دلیل خصوصیات فیزیکی اجزای‌ سیستم پوش فیت میباشد

و دارای قابلیت انطباق و متصل نمودن اجزاء سیستم به لوله و اتصالات سایر سیستم‌های قدیمی اعم از پلیمری و آلیاژی

امکان اجرای سریع و ساده سیستم و نصب به صورت کامل و افزودن هرچه بیشتر به عمر مفید سیستم

و بهره گیری از پیشرفته ترین تکنولوژی روز جهان

طراحی و ساخت ابزار و تجهیزات مناسب برای آسان و مطمئن نمودن فرایند نصب و اجرا

مزایای سیستم پوش فیت

آب بندی کامل و دائمی

توجه کنید که نصب سیستم ساخته شده از پلی اتیلن مستلزم جوش دادن قطعات به یکدیگر است. فرآیند جوشکاری پلیمر‌ها اصولاً نیاز به دقت بسیار زیاد دارد. محل‌های وصل نیز باید کاملاً عاری از گرد و غبار و چربی بوده و المنت حرارتی دستگاه جوش نیز می‌باید کالیبره باشد. عدم کالیبره بودن می‌تواند جوشکاری را مختل ساخته و ضریب اطمینان کار را تا حد خطرناکی کاهش دهد.

جالب توجه مهندسین محترم در مقایسه، سیستم پوش فیت نیازی به جوشکاری ندارد. لوله‌ها و اتصالات از طریق حلقه‌های آب بندی مخصوص که در برابر ترکیبات شیمیایی مختلف بسیار پایدار هستند به یکدیگر وصل شده و به طور کامل آب بند می‌شوند و لرزش‌ها تکان‌های متعارف و یا نشست ساختمان هرگز آب بندی سیستم را مختل نخواهند نمود.

بهترین دلیل برای استفاده از لوله های پوشفیت سرعت و سهولت باور نکردنی در نصب و اجرا در زمان راه اندازی

وجود سوکتهای متنوع و مختلف در تمامی اجزای سیستم پوش فیت نیاز به جوشکاری، چسب و سایر عملیات مشابه را برطرف می‌سازد. ‌از طرفی تنوع بسیار زیاد ابعاد و زوایا در اتصالات و هم چنین در اختیار بودن لوله‌هایی با یک یا دو سوکت در طول‌های مختلف انجام کار را با سرعت و سهولت باورنکردنی میسر می‌سازند که طبعاً موجب صرفه جویی بسیار زیاد در وقت و هزینه خواهد شد.

و مقاومت بسیار زیاد در برابر آتش سوزی ، ضربه و انواع و موادشیمیایی و...

نوع جنس مواد اولیه مورد استفاده در ساخت اجزای متشکله سیستم پوش فیت، گرید خاصی از پلی پروپیلن است که در مقایسه با پلی اتیلن دارای وزن مولکولی بالاتری بوده و در برابر آب داغ و آتش سوزی مقاوم است. همچنین سبکتر بوده و ضربه پذیری به مراتب بالاتری هم دارد‌. پیدایش ترک‌های ناشی از تنش‌های دراز مدت‌ (stress cracking) هرگز در قطعات ساخته شده از این ماده اولیه مشاهده نشده و با توجه به ویژگی‌های شیمیایی، حرارتی و مکانیکی لوله و اتصالات سیستم‌های پوش فیت دارای دوام دائمی و با کیفیت عالی خواهند بود.

صیقلی ونرمی :دارای صاف ترین سطوح داخلی، فاقد هر گونه مانع در برابر جریان آب وفاضلاب

که به دلدل دارا بودن سطوح داخلی کاملاً صیقلی و نبود هیچگونه زائده اضافی در مسیر جریان که منجر به برطرف شدن امکان گرفتگی، انسداد مجاری و کاسته شدن از هزینه‌های نگهداری و تعمیرات ساختمان می‌شوند.

 نصب همزمان و قابلیت انطباق و متصل نمودن اجرا سیستم و اتصالات سایر سیستم‌های قدیمی اعم از پلیمری و آلیاژی

سیستم push fit با برخوردار بودن از مزایای منحصر به فرد دارای ضمانت دائمی بوده و تحولی اساسی را در مراحل طراحی و اجرای شبکه فاضلاب داخلی ساختمان‌ها پدید خواهند آورد.

ادامه دارد

تراکم چیست؟

فرض کنید شما در یک آپاتمان که در یک کوچه 10 متری واقع شده است زندگی می کنید اگر در این کوچه به طور متوسط 20 قطعه تفکیکی موجود باشد و در هر قطعه ساختمانی 4 طبقه وجود داشته باشد حدودا 80 تا 100 خانواده در این کوچه زندگی می کنند. تصور کنید که روز اول مهر هر خانواده تصمیم بگیرد فرزند دانش آموز خود را با اتومبیل شخصی خود به مدرسه برساند! شما در این کوچه ساعت 8 صبح با حجم انبوه اتومبیل و رفت و آمد مواجه خواهید شد.

یکی از مهم ترین مسائلی که بسیاری از افراد ساکن در شهر با آن روبرو هستند مساله ی تراکم است.

همه ما هر روز چند بار واژه تراکم را می شنویم ولی معنای درست آن را که در معماری و شهرسازی استفاده می شود نمی دانیم. نخستین معنایی که هر کس بعد از شنیدن کلمه تراکم در ذهن خود تصور می کند، انباشتگی و فشردگی است. تراکم به عنوان مقیاس اندازه گیری، جایگاه ویژه و گسترده ای در تصمیم گیری ها و برنامه ریزی های شهری دارد. تراکم ها بر اساس نوع و جنس واحد اندازه گیری به دو دسته تقسیم می شوند:

الف) تراکم جمعیتی که با واحد نفر در هکتار مشخص می شود.

ب) تراکم ساختمانی که معمولا به صورت درصد بیان می شود.

اصولا تراکم ها در بازه وسیعی طبقه بندی می شوند. به عنوان مثال تراکم جمعیتی به معنای جمعیت ساکن در واحد سطح است که با واحد نفر در هکتار مشخص می شود. تراکم کلی مسکونی از نسبت جمعیت شهر بر بخش های ساخته شده شهر به دست می آید. سطح ساخته شده شامل کلیه کاربری های موجود در شهر، از مسکونی تا تفریحی و امثال آن است.

🔶تراکم ناخالص مسکونی چیست؟

این میزان از نسبت جمعیت یک محل بر مساحت آن محل به دست می آید که این مساحت عبارت است از کل مساحت آن منطقه که شامل فضاهای باز شهری و سطوح ساخته شده است. تراکم ناخالص مسکونی از تقسیم تعداد افراد ساکن در یک مجموعه مسکونی بر سطح اشغال آن مجموعه به دست می آید.

تراکم شهری در ارتباط مستقیم با اندازه شهر است. بدین معنا که می توان به وسیله اندازه گیری تراکم ها در شهر به اندازه آن شهر دست پیدا کرد. همچنین در علم شهرسازی می توان با تعریف کردن تراکم برای نواحی شهر، اقدام به کنترل جمعیت و ساخت و ساز ها در آن شهر نمود. یکی دیگر از استفاده هایی که می توان از شاخص تراکم کرد ساماندهی عملکرد های موجود در یک شهر در نواحی مختلف آن شهر است.

از طریق تراکم می توان به حوزه ها و هسته های یک شهر نفوذ کرد و می توان فهمید که آیا این حوزه های شهری در ارتباط با هم درست عمل می کنند. یکی از مهم ترین اهداف شاخص های تراکم برقراری توازن بین فضاهای تولید شده معماری با فضاهای شهری و خارجی ست.

🔶برای کنترل تراکم از شاخص های متفاوتی استفاده می شود که این شاخص ها عبارتند از :

🔸1-ضریب سطح اشغال

🔸2-ارتفاع ساختمانی

🔸3-تراکم ساختمانی

🔸4-تراکم واحد مسکونی در سطح

در ادامه به توضیح هر یک از این شاخص ها خواهیم پرداخت:

🔷ضریب سطح اشغال: 

منظور از ضریب سطح اشغال، نسبت سطح مجاز برای ساخت و ساز به مساحت کل زمین است که به صورت درصد معرفی می شود. معمولا این ضریب بر اساس طرح های جامع و تفضیلی در هر منطقه متغیر است. ضریب سطح اشتغال در یک منطقه به طور معمول، بین 40 تا 60 درصد نسبت به منطقه  و عوامل دیگر تعریف می شود.

⚠️به عنوان مثال، اگر ضریب سطح اشتغال در یک منطقه 60 درصد باشد و بخواهیم در زمینی به مساحت 500 متر مربع در این منطقه اقدام به ساخت و ساز کنیم، مجاز خواهیم بود که فقط در 300 متر مربع از زمین ساخت و ساز را انجام دهیم. باید توجه داشت که ضریب سطح اشتغال شاخص مناسبی برای کنترل تراکم جمعیت نیست و بیشتر مورد توجه طراح های شهری برای به دست آوردن بخش های ساخته شده  و فضاهای باز در قطعات تفکیکی است.

🔷ضریب سطح زیر بنا (تراکم ساختمانی): 

این ضریب، یکی از معمول ترین شاخص ها در کنترل تراکم جمعیتی در ایران است. همیشه هنگامی که در مورد تراکم یک ساختمان صحبت می شود منظور ضریب سطح زیربنا است که این شاخص معمولا بر اساس درصد بیان می شود.

⚠️به عنوان مثال اگر تراکم ساختمانی مجاز در یک منطقه 180 درصد باشد و ما بخواهیم در زمینی به مساحت 300 متر مربع اقدام به ساخت و ساز کنیم، می توانیم ساختمانی به میزان 180 درصد کل مساحت زمین بسازیم، یعنی مساحت کل ساختمان 540 متر مربع خواهد بود. اگر سطح اشغال این زمین 60 درصد باشد، می توانیم در 60 درصد این زمین، ساختمانی به مساحت کل 540 متر مربع بسازیم. یعنی سطح اشغال در این زمین 180 متر مربع خواهد بود. با توجه به این که مساحت مجاز ساخت و ساز در این زمین 540 متر مربع و میزان سطح اشغال 180 متر مربع است، لازم است که ساختمانی در سه طبقه بسازیم.

حال اگر ضریب سطح اشغال در این زمین، 40 درصد باشد مساحت سطح اشغال 120 متر مربع خواهد بود که در این حالت می توان ساختمانی در چهار و نیم طبقه ساخت. با توجه این که مالکان ترجیح می دهند حداکثر استفاده را از زمین و سرمایه خود بکنند، مایل هستند که چهار و نیم طبقه را به پنج طبقه برسانند که در این صورت اقدام به خرید مازاد تراکم از شهرداری می کنند.

🔷شاخص طبقات مجاز ساختمانی:

 یکی دیگر از شاخص هایی که به عنوان ابزار کنترل تراکم جمعیتی مورد استفاده قرار میگیرد، تعداد طبقات ساختمانی مجاز است.در اعمال شاخص کنترل  تعداد طبقات ساختمانی، استفاده از حوزه بندی ارتفاعی برای نواحی مختلف در شهر متداول است.

شاخص تعداد طبقات ساختمانی تاثیر مستقیمی بر خط آسمان و منظر شهری دارد و از این لحاظ شاخص مهمی برای طراحان شهری به شمار می آید. به طور خلاصه از شاخص تعداد طبقات مجاز ساختمانی در کنار شاخص سطح اشغال مجاز به منظور آزاد سازی زمین استفاده می شود. ضوابط و مقررات بلند مرتبه سازی در ایران نیز بر اساس همین دو شاخص شکل گرفته است.

🔷تراکم واحد مسکونی در سطح: 

این شاخص برای کنترل تعداد واحدهای مسکونی و به تبعیت از آن تعداد خانوار ساکن در واحد سطح تهیه شده است. واحد سطح عموما در برنامه ریزی شهری هکتار است. این شاخص بیشتر مورد توجه برنامه ریزان شهری برای کنترل تعداد واحدهای مسکونی، تجاری، خدماتی و.... در یک منطقه است . می توان به وسیله این شاخص به ارقام از پیش تعیین شده جمعیتی نزدیک شد. این شاخص، شاخص مفیدتر و کارآمدتری نسبت به بقیه شاخص ها برای برنامه ریزان شهری در کنترل جمعیت مناطق مختلف شهری است.

با توجه به موارد ذکر شده در بالا، به این نتیجه می رسیم  که هیچ یک از شاخص های ذکر شده درباره تراکم، به خودی خود نمی توانند کارایی لازم را داشته باشند، بلکه در کنار همدیگر، امکان کنترل تراکم جمعیتی و ساختمانی را دارند. با  عمل به ضوابط و مقرراتی که از این شاخص ها به دست می آید امکان خدمات رسانی به نواحی مختلف شهری راحت تر و سریعتر خواهد بود.

اصولا با توجه به ضوابط و مقرراتی که شهرداری ها برای یک شهر تعریف می کنند  (میزان ارتفاع مجاز ساختمان ها، تراکم جمعیتی در منطقه و ...) می توان اقدام به خرید مازاد تراکم تا رسیدن به ارتفاع مجاز در ساختمان ها نمود. اصولا قیمت تراکم مازاد در شهرداری ها بر اساس متر مربع محاسبه می شود در مثالی که بالا ذکر شد، اگر بخواهیم اقدام به ساخت و ساز در پنج طبقه کنیم، لازم است که 60 متر مربع تراکم مازاد را از شهرداری بخریم. تعرفه فروش تراکم مازاد در هر منطقه متفاوت است که مبنای تعیین این قیمت ، شورای اسلامی هر شهر است و شهرداری مجری این دستورات به حساب می آید. قیمت تراکم در تهران در مناطق مختلف بین 70 هزار تومان  تا 300 هزار تومان در متر مربع، متغیر است. که در این صورت برای خرید مازاد تراکم برای 60 متر باید بین چهار میلیون ودویست هزار تومان تا هجده میلیون تومان به شهرداری پرداخت کرد.