اجزای پلکان
به سطح افقی پله، کف پله یا پاگذار و به سطح عمودی آن پیشانی پله گفته میشود. در پله‌های مسدود کف پله معمولاً نسبت به پیشانی آن حالت پیش آمده دارد تا کف پله از سطح پهنتری برخوردار باشد. به ارتفاع باز راه‌پله‌ها یعنی فضای کف تا سقف، سرگیر گفته میشود. بلندای یک یا چند پله از سطح کف پلکان، خیز نامیده میشود.
اجزا پلکان:
کف پله یا پاگذار
پیشانی پله
نرده پله
آبچکان پله
پاگرد پله
ارتفاع پله
به طور کلی هر قدر ارتفاع پله زیادتر باشد تعداد پله مورد نیاز برای عبور از طبقه ای به طبقه دیگر کمتر بوده ودر نتیجه قفسه پله یا فضای لازم برای ایجاد پله کمتر است ولی ارتفاع پله کاملا بستگی به محل استفاده و اشخاص استفاده کننده از آن را دارد مثلا ارتفاع پله برای طبقات آپارتمان های مسکونی در حدود 16 الی 20 سانتی متر در نظر گرفته می شود زیرا 80 درصد استفاده کنندگان آن در سنینی هستند که به راحتی می توانند از پله پایین و بالا روند . همچنین ارتفاع پله موتور خانه ها و یا انبار را در حدود 20 الی 25 حتی 50 سانتی متر در نظر می گیرند زیرا 99 درصد استفاده کنندگان این قسمت از ساختمان را اشخاص جوان تشکیل می دهند و همچنین ارتفاع پله مکان های عمومی مانند ایستگاه راه آهن و یا بیمارستان ها و یا ادارات عمومی را در حدود 15 الی 17 سانتی متر در نظر می گیرند زیرا از این نوع پله ها اجبارا افراد در هر سنی استفاده خواهند نمود. ارتفاع پله در قصر های بسیار لوکس و مجلل در حدود 15 سانتی متر یا کمتر در نظر گرفته می شود.
کف پله
کف پله تابع دو عامل است:
1.طول کف پا 2.طول قدم
طول کف پای یک آدم معمولی در حدود 30 سانتی متر است در این صورت برای اینکه عبور و مرور از روی پله آسان باشد کف پله باید در حدود 30 سانتی متر باشد که با توجه به 2 سانتی متر دماغه پله جمعا کف پله در حدود 32 سانتی متر خواهد شد. طول قدم یک آدم معمولی در حدود 63 الی 65 سانتی متر می باشدبرای اینکه بتوان پله ها را پشت سر هم وبدون توقف و به راحتی و با قدم معمولی طی نمود می باید مجموع دو برابر ارتفاع بعلاوه کف پله عددی بین 63 الی 65 سانتی متر باشد. اگرتعداد پله هایی که پشت سر هم قرار دارند در حدود 8 الی 12 پله باشدکف پله نمی تواند از 32 الی 33 بیشتر باشد . زیرا اگر کف پله از این مقدار پهن تر باشد استفاده کننده از آن در موقع بالا رفتن ناخودآگاه هر قدم خود را روی پله ی بعدی قدری عقب تر گذاشته و روی پله هشتم یا نهم پنجه پای او روی لبه پله قرار گرفته و ممکن است تعادل خود را از دست داده و به جلو خم شود ولی در مورد پله های جلو ساختمان که معمولا تعداد آن در حدود 3 یا 4 پله می باشد می توان از کف پله پهن تر نیز استفتده نمود.
عرض پله
عرض پله به نسبت شدت عبور و مرور متفاوت نیز می باشد. عرض پله ساختمان های عمومی و بزرگ مانند سینما ها و تاتر ها که از آن ها برای عبور یک طرفه استفاده می شود برای هر 120 نفر جمعیت یک متر عرض در نظر گرفته می شود که این عرض برای تخلیه جمعیت در حدود 10 دقیقه کافی می باشد. حداقل عرض پله ساختمان هایی که زیاد بزرگ نبوده و از روی آن عبور و مرور دو طرفه انجام می شود و در حدود 100 سانتی متر در نظر گرفته می شود زیرا عرض شانه یک نفر مرد در حدود 60 سانتی متر است و با توجه به اینکه اگر دو نفر بخواهند از نزدیک یکدیگر عبور نمایند ناخودآگاه قدری شانه خود را به سمت طرف مقابل کج می نمایند عرض 100 سانتی متر برای عبور دو نفر از کنار یکدیگر کافی می باشد ولی برای آپارتمان های چندطبقه که شدت رفت و آمد زیادتر است عرض پله را در حدود 120 سانتی متر و یا بیشتر در نطر می گیرند . در مورد پله های کم رفت و آمد مانند پله هایی که به بام ختم می شوند و از آن ها برای برف روبی و یا سرکشی به بام استفاده می شود عرض 55 الی 60 سانتی متر کافی می باشد.
پله های دو گردش و یک پا گرد:
متداولترین نوع پله می باشد که با دو گردش و یک پاگرد فاصله دو طبقه را طی می کند که U شکل می باشد . مسیر اول با مسیر دوم که هر دو به پاگرد منتهی می گردد درست 180 درجه اختلاف جهت دارند . تعداد پله در هر گردش در حدود 8 تا 10 پله است.
پله با سه گردش و دو پاگرد این نوع پله بیشتر برای ساختمان هایی که فضای در نظر گرفته شده برای پله مربع است و یا اگر بخواهند ساختمان هایی که آسانسور دارد پله دور آسانسور بچرخد و یا به عبارت دیگر فضای در نظر گرفته شده برای پله و آسانسور در یک مجموعه باشد این نوع پله اجرا می شود .
پله های بدون پاگرد:
این نوع پله که فضای کمتری را اشغال می نماید نا مناسب ترین نوع پله می باشد در این سیستم آن تعداد پله هایی که در قسمت های مستقیم واقع است مناسب و راحت است ولی عبور و مرور از آن تعداد پله که در قوس قرار داشته و به شکل مثلث است مشکل تر و ناراحت تر می باشد. در طرح پله های مثلث شکل باید سعی نمود که متوسط کف پله ها از 25 سانتی متر کمتر نباشد.
برای مکان های کم رفت و آمد می باشد و امکان استفاده از آن برای کودکان و افراد مسن بسیار مشکل است. در طرح این گونه پله ها که معمولا حول لوله ای به قطر 10 الی 15 ساتی متر می چرخد روش کار چنین است که ابتدا دایره متوسط گردش را به تقسیمات مساوی تقسیم نموده آنگاه از مرکز دایره گردش به این نقاط وصل می نمایند و این خطوط را ادامه می دهند تا میحیط دایره خارجی پله را قطع کند.
چشم پله یا چاه پله:
در پله هایی که با دو گردش و یک پاگرد اجرا می شود گردش های پله باید با فاصله ای حداقل در حدود 10 سانتی متر از یکدیگر واقع شوند . به این فاصله که چشم پله گفته می شود اجرای نرده پله را آسان تر می کندالبته اگر فضای پله دارای عرض کافی نباشد می توان از این فاصله صرف نظر نمود .
تعداد پله:
نباید بیشتر از 10 الی 12 پله پشت سر هم قرار گیرد و بعد از هر 10 پله پاگرد در نظر گرفته می شود. علت معین کردن تعداد پله این است که در موقع استفاده از پله فرد احساس وحشت نکند.
پاگرد:
عرض پاگرد در پله های U شکل دو برابر عرض پله می باشد و طول آن حداقل به اندازه عرض یک پله باشد بدین صورت پاگرد مستطیلی شکل می باشد. در مورد پله های مستقیم عرض پاگرد به اندازه عرض پله و طول آن مساوی n قدم کامل می باشد.
نرده پله:
در راه پله ها برای ایجاد ایمنی حتما باید نرده گذاشته شود. پله هایی که از دو طرف باز می باشد باید هر دو طرف نرده داشته باشد . ارتفاع نرده در حدود 75 الی 80 سانتی متر پیشنهاد می شود .
طاق پله:
سقف پله بالا با پله پایینی آنچنان فاصله داشته باشد که یک نفر آدم با قد معمولی بتواند بدون احساس ترس از آن استفاده نماید حداقل ارتفاع در حدود 195 سانتی متر پیشنهاد می گردد از آن کمتر تا ارتفاع 180 سانتی متر ممکن است سرگیر نباشد ولی چشم ترس است.
شیب کف پله:
در موقع نصب پله معمولا در حدود 2 یا 3 میلیمتر به آن شیب می دهند که این شیب شستشوی پله را راحت تر می کند.
